ریلی که فولاد باید بر آن قرار گیرد

افتتاح طرح‌های نیمه‌تمام در بسیاری از استان‌ها در دولت یازدهم انجام شد و برخی مسئولان تلاش‌های دولت در عرصه بین‌الملل را عاملی بر استقبال شرکت‌های معتبر بین‌المللی برای سرمایه‌گذاری و همکاری ایران می‌دانند. در این بین نه‌تنها شرکت‌های دولتی فعالیت خود را گسترش دادند، بلکه حضور شرکت‌های خصوصی نیز چشمگیر و قابل توجه شد.دولت در ۴ سال گذشته از یک سو توانست به زنجیره فولاد بیفزاید و از سوی دیگر نیز توانست میزان تولید و صادرات فولاد را افزایش دهد. اما برخی مشکلات در زمینه فولاد به ساختار ریشه‌ای در این صنعت بازمی‌گردد که باتوجه به فرصت پیش‌رو در دولت دوازدهم می‌توان گام‌های مثبتی برای آن برداشت تا بتوانیم به اهداف فولاد در افق چشم‌انداز سال ۱۴۰۴ برسیم.

دولت دوازدهم سرمایه‌گذاری خارجی را اولویت قرار دهد

کارشناسان معتقدند دولت برای رفع مشکلات فولاد باید به سمت جذب سرمایه‌گذاری خارجی بیشتر در این زمینه برود. مناطق ویژه‌ اقتصادی مناطق مناسبی برای سرمایه‌گذاری در زمینه فولاد و جذب سرمایه‌گذاری خارجی به‌شمار می‌روند. در این‌باره محمدرضا بنی‌اسدی مدیرعامل گروه صنایع فولاد صبح پارسیان عنوان کرد: دو محور در حوزه فولاد باید بیشتر مورد توجه دولت قرار گیرد. از جمله توجه به رویکرد جذب سرمایه‌گذاری خارجی است. از این‌رو با توجه به این شرایط دولت باید بتواند موضوع فاینانس را برای جذب سرمایه‌گذاری حل کرد. بنی‌اسدی در ادامه با اشاره به مناطقی که می‌تواند فولاد در آنجا رشد مناسبی داشته باشد، خاطرنشان کرد: در منطقه مکران و منطقه خلیج‌فارس و منطقه‌های ویژه که مهم‌ترین مکان برای سرمایه‌گذاری خارجی به‌شمار می‌روند، باید زمینه‌های سرمایه‌گذاری را بیشتر فراهم کنیم. بنابراین دولت باید اولویت نخست خود را برای فعال‌سازی فولاد در این مناطق متمرکز کند. وی با اشاره به اولویت بعدی دولت در حوزه فولاد عنوان کرد: اولویت بعدی باید در زمینه استخراج و اکتشاف‌های بیشتر باشد. در این زمینه می‌توان شریک خارجی جذب کرد. باید بتوانیم در سال ۱۴۰۴ گلوگاهی که از هم‌اکنون مشخص شده به سمت سرمایه‌گذاری بیشتر بر معادن و کنسانتره پیش ببریم که البته در این زمینه نیز نیازمند سرمایه‌گذاری بیشتر هستیم. مدیرعامل گروه صنایع فولاد صبح پارسیان البته در ادامه به موضوع صادرات نیز اشاره کرد و گفت: با توجه به ظرفیتی که در کشور در زنجیره فولاد شده، می‌توان بیش از پیش صادرات را نیز محور توجه قرار داد. به‌طور یقین اگر دولت سیاست‌های مناسبی در پیش گیرد صادرات فولاد با توجه به ظرفیت‌های ایجادشده بیش از میزان کنونی خواهد شد. بنی‌اسدی در ادامه توضیح داد: البته در موضوع صادرات روابط بانک‌ها و بحث‌های بین بانکی در داخل و خارج از کشور مطرح می‌شود. بنابراین دولت باید بتواند مشکلات نرم‌افزاری بانک‌ها را برطرف کند تا تولیدکنندگان داخلی با بانک‌های خارجی ارتباط بیشتری برقرار کنند تا بتوانند صادرات را بیش از این گسترش دهند. وی در ادامه با اشاره به ظرفیت‌سازی‌هایی که ایجاد شده، خاطرنشان کرد: در زمینه ظرفیت‌سازی کارهای اساسی شده است. همین مسیری که پروژه‌ها به پیش می‌روند مسیر مطلوبی است. اما دولت برای صادرات باید تسهیلات بیشتری در نظر بگیرد.

تعادل بین زنجیره فولاد

با واگذاری بخش خصوصی واحدهای فولاد شاید با بهره‌وری بیشتری در این صنعت روبه‌رو شویم. در این‌باره رضا شهرستانی عضو انجمن فولاد ایران عنوان کرد: نکته مهمی که دولت باید در اولویت کار خود در زمینه فولاد قرار دهد توجه به خصوصی‌سازی است. به عبارت دیگر در حوزه فولاد اصل ۴۴ به معنی واقعی انجام شود و واحدهای فولادی به بخش خصوصی واگذار شوند. وی در ادامه خاطرنشان کرد: از این‌رو باید درها را برای سرمایه‌گذاری خارجی باز گذاشت یا خود داخلی‌ها شرکت‌های دولتی را تحویل بگیرند و آنها به بخش خصوصی واگذار شوند.
شهرستانی ادامه داد: نکته دوم این موضوع است که در گذشته به برخی واحدها بدون مطالعه و کار کارشناسی، مجوزهایی داده شده که اگر این واحدها رشد فیزیکی بیش از ۵۰‌درصد نداشته‌اند، دوباره مورد بررسی قرار گیرند تا در صورتی که توجیه اقتصادی ندارند باطل و یا واگذار شوند. وی با اشاره به اینکه در زنجیره فولاد با خلأهایی روبه‌رو هستیم، عنوان کرد: زنجیره فولاد در حالت متعادلی قرار ندارد.در بخشی از این زنجیره بیش از اندازه ظرفیت ایجاد شده و در برخی از این زنجیره با خلأهایی روبه‌رو هستیم. برای مثال در نورد طویل بالای ۲۴ میلیون تن برای کارخانه‌ها ایجاد ظرفیت شده است. در صورتی که ۷/۵ میلیون تن به میلگرد و محصولات طویل نیاز داریم.بنابراین در این بخش باید بازنگری برای صادرات انجام شود. می‌طلبد تسهیلات یا مشوق‌هایی به آنها داده شود تا بیشتر به سمت صادرات پیش  بروند. این عضو انجمن فولاد ایران در ادامه یادآور شد: در برخی از بخش‌ها با کمبود روبه‌رو هستیم مثل آهن‌اسفنجی یا گندله‌سازی یا کنسانتره. از این‌رو این بخش‌ها نیازمند سرمایه‌گذاری بیشتری هستند. عوامل برای تعرفه، تخفیف مالیاتی و تسهیلات بیشتر در این بخش از زنجیره باید بیشتر در نظر گرفته شود. شهرستانی ادامه داد: باید سرمایه‌گذار را به سوی بخش‌هایی که در زنجیره با خلأ روبه‌‌رو هستیم، سوق دهیم تا تعادلی بین این زنجیره ایجاد شود و کل زنجیره با یکدیگر همخوانی داشته باشد. وی در ادامه خاطرنشان کرد: نکته بعدی که باید در اولویت توجه دولت قرار گیرد، این است که باید بیش از پیش روی صادرات صنایع پایین‌دستی و زنجیره پروفیل‌سازی و... تاکید شود و شرکت‌های خارجی را برای سرمایه‌گذاری در داخل ترغیب کنیم. ما باید بتوانیم روی محصول نهایی سرمایه‌گذاری کنیم و تولید آن باید در ایران باشد تا زنجیره ارزش‌افزوده بیشتری نصیب کشور شود.

سخن پایانی

رسیدن به افق ۱۴۰۴ که رسیدن به ۵۵میلیون تن را جزو اهداف خود قرار داده، سرمایه‌گذاری بیشتری را می‌طلبد. جذب سرمایه‌گذاری خارجی در این زمینه می‌تواند بسیار موثر باشد.
بنابراین دولت باید با توجه به مناطق ویژه‌ای که در جنوب کشور برای فولاد در نظر گرفته شده، بیش از پیش بر سرمایه‌گذاری تمرکز کند.